ایزو ۹۰۰۴ - مدیریت کیفیت - کیفیت یک سازمان - راهنمایی برای دستیابی به موفقیت پایدار -ISO 9004:2018
ایزو ۹۰۰۴ دستورالعمل هایی را برای افزایش توانایی سازمان برای دستیابی به موفقیت پایدار ارائه می دهد. راهنمایی ارائه شده در ایزو 9004، با اصول مدیریت کیفیت ارائه شده در ISO 9000:2015 مطابقت دارد.
ISO 9004:2018 همچنین یک ابزار خودارزیابی برای بررسی میزان پذیرش مفاهیم در متن ایزو 9004، توسط سازمان ارائه می دهد. این ایزو برای هر سازمانی صرف نظر از اندازه، نوع و فعالیت آن قابل اجرا است.
ویرایش چهارم ISO 9004 ایزو 9004 با ارجاع به هفت اصل مدیریت کیفیت که در ISO 9001:2015 توضیح داده شده است، راهنمایی هایی را برای سازمان ها برای دستیابی به موفقیت پایدار در محیطی همیشه در حال تغییر ارائه می دهد.
ISO 9004:2018 با در نظر گرفتن کیفیت یک سازمان، دستورالعمل هایی را برای موفقیت ارائه می دهد، که به عنوان درجه ای تعریف می کند که ویژگی های سازمان نیازها و انتظارات مشتریان و سایر طرف های ذینفع را برآورده می کند. ISO 9004:2018 به بهبود عملکرد کلی سازمان می پردازد. این امر شامل برنامه ریزی یا طرح ریزی، اجرا، تجزیه و تحلیل، ارزیابی و بهبود یک سیستم مدیریت موثر و کارآمد است.
ISO 9004:2018 مشارکت مدیریت ارشد را برای درک ماهیت سازمان و در نظر گرفتن مسائل خارجی و داخلی توصیه می کند. استاندارد ایزو 9004 تمرکز مدیریت ارشد بر توانایی سازمان برای برآوردن نیازها و انتظارات مشتریان و سایر طرف های ذینفع مربوطه و اطمینان در دستیابی به موفقیت پایدار را فراهم می کند. استاندارد ISO 9004:2018 مجموعه ای از دستورالعمل ها برای مشاغلی است که به دنبال بهبود عملکرد کلی خود هستند.
استاندارد ایزو 9004 بر روی هشت حوزه کلیدی تمرکز دارد: رضایت مشتری، رهبری، مشارکت افراد، مدیریت فرآیند، بهبود مستمر، نتایج تجاری و روابط با تامین کنندگان.
در حالی که ISO 9001 شناخته شده ترین استاندارد مدیریت کیفیت است، استاندارد ایزو 9004 رویکرد جامع تری برای مدیریت کیفیت ارائه می دهد و آن را برای مشاغل در هر اندازه متناسب می کند.
با پیروی از ISO 9004، شرکت ها می توانند فرهنگ بهبود مستمر ایجاد کنند، ارزش پایدار برای مشتریان خود ایجاد کنند و موفقیت کسب و کار را حفظ کنند.
موفقیت پایدار چیست؟
موفقیت پایدار توانایی یک کسب و کار برای حفظ عملکرد بالای خود در یک دوره طولانی است. دستیابی به این نوع موفقیت آسان نیست و نیازمند تعهد به بهبود مستمر و تمرکز بر رضایت مشتری است. کسب و کارها باید رهبری قوی داشته باشند، کارکنان خود را درگیر سیستم کنند و فرآیندهای خود را به طور موثر مدیریت کنند.
چگونه می توان با ایزو 9004 به موفقیت پایدار دست یافت؟
کلید موفقیت پایدار براساس استاندارد ایزو 9004 در عوامل مختلفی نهفته است. هر سازمانی باید مسیر منحصر به فرد خود را برای موفقیت پیدا کند. با این حال، همه کسب و کارهایی که به دنبال دستیابی به این هدف هستند، می توانند برخی از موضوعات مشترک را بر اساس آموزه های استاندارد ایزو 9004 دنبال کنند.
- برآوردن نیازها و انتظارات مشتریان
- اگرچه ممکن است این امر بدیهی به نظر برسد، اما بسیاری آن را نادیده می گیرند. برای دستیابی به موفقیت پایدار، ابتدا باید برای مشتریان خود ارزش قائل شوید. این کار را می توان با درک نیازها و خواسته های آنها و ایجاد محصولات یا خدماتی که انتظارات آنها را برآورده یا فراتر از آنهاست انجام داد.
- مدیریت مؤثر سازمان
- برای دستیابی به موفقیت پایدار، باید یک تیم مدیریت موثر داشته باشید. این تیم باید قادر به تعیین اهداف و اهداف روشن، ایجاد و اجرای استراتژی ها و اتخاذ تصمیماتی باشد که به نفع سازمان است.
- آگاهی از محیط سازمان
- ضروری است که از محیط در حال تغییری که سازمان شما در آن فعالیت می کند آگاه باشید. این شامل درک روندهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فناوری است که می تواند بر تجارت شما تأثیر بگذارد.
- یادگیری و بهبود مستمر
- برای حفظ برتری رقابتی، یادگیری و بهبود ضروری است. این به معنای همگام شدن با آخرین روندهای صنعت، بهترین شیوه ها و فناوری ها است. همچنین به معنای ارزیابی مداوم عملکرد خود و ایجاد بهبود در صورت لزوم است.
استاندارد ایزو 9004 چگونه می تواند به شما کمک کند؟
استاندارد ایزو 9004 برای دستیابی به موفقیت پایدار با استفاده از رویکرد مدیریت کیفیت، سازمان شما را راهنمایی و پشتیبانی می کند. ایزو 9004 خود ارزیابی را به عنوان ابزار مهمی برای بررسی سطح بلوغ سازمان شما ترویج می کند. رهبری، استراتژی، سیستم مدیریت، منابع و فرآیندها را برای شناسایی نقاط قوت و ضعف و همچنین فرصت‌های بهبود و نوآوری پوشش می‌دهد. ایزو 9004 تمرکز گسترده تری بر مدیریت کیفیت نسبت به ایزو ۹۰۰۱ ارائه می دهد.
استاندارد 9004 نیازها و انتظارات همه طرف های ذینفع مربوطه را مورد توجه قرار می دهد.
ISO 9004 همچنین راهنمایی هایی را برای بهبود سیستماتیک و مستمر عملکرد کلی سازمان شما ارائه می دهد. می تواند در کنار ISO 9001 و سایر استانداردهای سیستم مدیریت استفاده شود، اما می تواند به طور مستقل نیز مورد استفاده قرار گیرد.
برای اخذ ایزو، استفاده قانونی یا قراردادی در نظر گرفته نشده است.
ISO 9001 در مقابل ISO 9004 : تفاوت ایزو 9004 و 9001 چیست؟
در مورد سیستم های مدیریت کیفیت QMS، دو استاندارد اصلی وجود دارد که سازمان ها می توانند از آنها پیروی کنند: ISO 9001:2015 و ISO 9004:2018. ، یعنی به طور کلی هر دو استاندارد ایزو 9004 و ایزو 9001 برای سازمانها در موضوع مدیریت کیفیت، تکیه گاه اصلی هستند.
هدف هر دو استاندارد ایزو 9004 و ایزو 9001 بهبود شیوه های مدیریت کیفیت است، اما تفاوت های اساسی بین آنها وجود دارد.
برای یک مسئله، ISO 9001:2015 بر روی برآوردن نیازهای مشتری متمرکز است، در حالی که ISO 9004:2018 رویکرد جامع تری دارد و تمام جنبه های سیستم مدیریت کیفیت سازمان را در بر می گیرد.
علاوه بر این، ISO 9001:2015 سازمان ها را ملزم به ایجاد و حفظ یک سیستم مدیریت کیفیت می کند، در حالی که ISO 9004:2018 این الزام را ذکر نکرده است. در نتیجه، سازمان‌هایی که از ایزو 9001 پیروی می‌کنند، ممکن است نسبت به سازمان‌هایی که ایزو 9004 را انتخاب می‌کنند، زمان و مراحل آسان‌تری برای دریافت گواهینامه داشته باشند.
عناصر اصلی استاندارد ایزو 9004
استاندارد ایزو 9004 شامل هفت موضوع متمایز است. هر موضوع شامل مجموعه ای از معیارها برای ارزیابی عملکرد کسب و کار شما مطابق با ایزو 9004 است.
ارزیابی و پایداری کیفیت سازمانی
یک سیستم مدیریت کیفیت قوی به جای اطمینان از انطباق، ارزش ایجاد می کند، که منجر به مشکلات تکراری کمتر و خدمات استثنایی مشتری می شود. به طور کلی، استاندارد ایزو 9004 کیفیت کلی یک سازمان را ارزیابی و حفظ می کند.
افرادی که در نقش های رهبری هستند باید برای توانمندسازی کارکنان خود تلاش کنند. استاندارد ایزو 9004 به آنها کمک می کند تا بر کار خود مالکیت داشته باشند و بر هر ذهنیت "این کار من نیست" غلبه کنند.
این موضوع سرزنش را منتقل می کند و مشارکت کارکنان را کاهش می دهد.
مدیران باید به جای توجه شکل ظاهری یک مشکل، با گرد هم آوردن افراد مربوطه برای رفع آنها، با علل اساسی مشکل مقابله کنند.
نقش رهبری در مدیریت کیفیت
رهبری جهت و چشم انداز یک سازمان را فراهم می کند. همچنین مسئول ایجاد محیطی است که بهبود مستمر را ترویج می کند.
بنابراین، بر اساس استاندارد ایزو 9004 این مسئولیت رهبران است که به طور فعال در مدیریت کیفیت شرکت کنند و اطمینان حاصل کنند که کیفیت بخشی از فرهنگ سازمان است.
مدیریت فرآیند
سازمان ها باید منابع مناسب را در اختیار داشته باشند تا بتوانند نیازهای مشتریان را برآورده کنند.این شامل مواردی مانند منابع انسانی، منابع مالی و منابع اطلاعاتی است. بر اساس استاندارد ایزو 9004 مدیریت موثر منابع به سازمان ها کمک می کند تا به اهداف کیفی خود دست یابند.
- مدیریت منابع
- سازمان ها برای دستیابی به موفقیت پایدار نیاز به منابع مناسب دارند. این شامل منابع انسانی، منابع مالی، منابع اطلاعاتی و زیرساخت است.استاندارد ایزو 9004 نحوه مدیریت موثر این منابع را راهنمایی می کند.
- ارزیابی عملکرد یک سازمان سازمانها باید دائماً عملکرد خود را ارزیابی کرده و در صورت لزوم بهبودهایی را انجام دهند.
- خود ارزیابی و ممیزی خارجی هر دو گزینه هستند.ارزیابی باید بر کل سازمان متمرکز شود، نه فقط بر بخش های مجزا.
- بهبود، یادگیری و نوآوری
- سازمان ها باید همیشه به دنبال راه هایی برای بهبود سیستم مدیریت کیفیت خود باشند. این شامل مواردی مانند پیاده سازی فناوری های جدید، بهبود فرآیندها و ایجاد تغییرات در ساختار سازمانی است.
- بر اساس استاندارد ایزو 9004 یادگیری از اشتباهات نیز در بهبود مستمر فرآیندها مهم است. سازمان ها باید استراتژی شناسایی و بررسی حوادث داشته باشند تا از آنها درس گرفته و از تکرار مجدد آنها جلوگیری کنند.
- ایجاد زمینه و هویت یک سازمان
- هر سازمانی متفاوت است، بنابراین هر یک زمینه یا ماهیت منحصر به فرد خود را دارند. سیستم های مدیریت کیفیت باید این زمینه را در نظر بگیرند. هویت یک سازمان نیز ضروری است. بر اساس استاندارد ایزو 9004 بایستی اطمینان حاصل کنید که ارزش ها و فرهنگ سازمان با اهداف کیفی آن مطابقت دارد.
ساختار استاندارد ایزو 9004 (بندهای ایزو 9004)
استاندارد ایزو 9004 از بندهای قابل مقایسه با الزامات استاندارد ایزو 9001 پیروی می کند. هدف ارائه راهنمایی در مورد نحوه پیاده سازی و به روز رسانی فرآیندهای ایجاد شده بر اساس الزامات ISO 9001 برای دستیابی به موفقیت پایدار سیستم مدیریت کیفیت است.
استاندارد از ساختار بندهای زیر پیروی می کند:
- بند 1: دامنه/محدوده؛ تعریف می کند که این استاندارد راهنمایی هایی را برای موفقیت بیشتر سیستم مدیریت کیفیت ارائه می دهد.
- بند 2: مراجع هنجاری؛ به ISO 9000 اشاره دارد که سندی در مورد اصول و تعاریف سیستم های مدیریت کیفیت است (به ISO 9000 مراجعه کنید).
- بند 3: اصطلاحات و تعاریف؛ برخی از اصطلاحات اضافی را تعریف می کند که در ISO 9000 موجود نیست.
- بند 4: مدیریت؛ برای موفقیت پایدار یک سازمان راهنمایی هایی را برای اجرای موثرتر بخش ISO 9001 در مسئولیت مدیریت ارائه می دهد.
- بند 5: استراتژی و خط مشی؛ ارزیابی نیازها و انتظارات سایر طرف های ذینفع را به ارمغان می آورد، نه فقط نیازهای مشتری را مانند ISO 9001.
- هدف این است که به کل محیط سازمان نگاه کنیم، جایی که ISO 9001 بر مشتریان و نیازهای آنها متمرکز است.
- بند 6: مدیریت منابع؛ توسعه الزامات ISO 9001 برای مدیریت منابع است.
- بند 7: مدیریت فرآیند؛ اطلاعات اضافی را برای مدیریت الزامات تحقق محصول ISO 9001 ارائه می دهد.
- بند 8: پایش، تجزیه و تحلیل اندازه‌گیری و بازنگری؛ مبتنی بر الزامات اندازه‌گیری و تجزیه و تحلیل در ISO 9001 است تا بهبود از این داده‌ها مؤثرتر باشد.
- بند 9: بهبود؛ نوآوری و یادگیری عمیق تر نسبت به الزامات بهبود ISO 9001 می رود تا سعی شود از بهبود سیستم مدیریت کیفیت برای دستیابی به موفقیت پایدار برای سازمان استفاده شود.
ISO 9004 تمرکز گسترده تری بر مدیریت کیفیت نسبت به ISO 9001 ارائه می دهد. نیازها و انتظارات همه طرف های ذینفع مربوطه را مورد توجه قرار می دهد و راهنمایی هایی را برای بهبود سیستماتیک و مستمر عملکرد کلی سازمان ارائه می دهد.
همانطور که ذکر شد ایزو 9004 خودارزیابی را به عنوان ابزار مهمی برای بررسی سطح بلوغ سازمان، پوشش رهبری، استراتژی، سیستم مدیریت، منابع و فرآیندهای آن، برای شناسایی نقاط قوت و ضعف و فرصت‌ها برای بهبود، یا نوآوری، یا هر دو.
استاندارد ایزو 9004 بر موفقیت پایدار یک سازمان تمرکز دارد و به صورت کلی بیان می دارد که این موفقیت پایدار در صورتی به دست می آید که سازمان:
- نیازها و انتظارات مشتریان خود را برآورده می کند.
- توجه متعادلی به نیازهای همه طرف های ذینفع خود دارد.
- به طور موثر تمام فرآیندهای خود را مدیریت می کند.
- از محیط خود آگاه است.
- یادگیرنده باشد.
- بهبود و/یا نوآوری داشته باشد.
بهبود مستمر فرآیندها
خطوط راهنمای اصلی در ایزو 9004
به سازمان هایی که تصمیم به استفاده از ایزو 9004 دارند، راهنمایی هایی در مورد موارد زیر ارائه می شود:
- نحوه دستیابی و حفظ اهداف سازمان
- بهبود سیستم مدیریت کیفیت سازمان
- ایجاد یک سیستم مدیریت کیفیت که با ایجاد توازن بین دیدگاه‌های طرف‌های ذینفع، برای مشتریان خود و سایر طرف‌های ذینفع ارزش ایجاد کند.
یکپارچگی و ادغام ایزو 9004 با سایر استانداردها
ISO 9004 برای حفظ سازگاری با ISO 9001 و سازگاری با سایر استانداردهای سیستم مدیریت توسعه یافته است. چنین استانداردهایی مکمل یکدیگر هستند، اما می توانند به طور مستقل نیز مورد استفاده قرار گیرند.
استاندارد ایزو 9004، بر خلاف ISO 9001، برای ثبت و صدور گواهینامه ایزو در نظر گرفته نشده است.
شرکت بیکران راهکار سعادت با خط مشی ارائه ارزش افزوده در ارزیابی ها، خود نیز منطبق بر استاندارد بین المللی ایزو 9004 علاوه بر پایداری خود، به پایداری کسب و کار ذی نفعان خود نیز فکر می کند.
مرکز چاپ و نشر بیکران راهکار، با سالها تجربه در موضوع ترجمه و تالیف کتب مدیریتی، ترجمه استاندارد ایزو 9004 را به انجام رسانده است و علاقمندان گرامی می توانند برای بهره برداری از کتاب ایزو 9004 به صفحه انتشارت سایت مراجعه نمایند.