استانداردهای بین المللی غذا CODEX

استانداردهای بین المللی غذا CODEX

Codex Alimentarius یا کدکس، مجموعه ای از استانداردهای غذایی پذیرفته شده بین المللی و متون مرتبط است که به صورت یکسان ارائه شده است.
هدف این استانداردهای غذایی و متون مرتبط، حفاظت از سلامت مصرف کنندگان و اطمینان از اعمال منصفانه در تجارت مواد غذایی است.
انتشار کدکس -Codex Alimentarius - به منظور راهنمایی و ترویج شرح و بسط و ایجاد تعاریف و الزامات مواد غذایی برای کمک به هماهنگ سازی آنها و در انجام این کار برای تسهیل تجارت بین المللی است.
Codex Alimentarius شامل استانداردهایی برای همه غذاهای اصلی، اعم از فرآوری شده، نیمه فرآوری شده یا خام، برای توزیع به مصرف کننده است.
مواد برای پردازش بیشتر در غذاها باید تا حدی که برای دستیابی به اهداف Codex Alimentarius تعریف شده است گنجانده شود.
کدکس شامل مقرراتی در مورد بهداشت مواد غذایی، افزودنی های غذایی، باقیمانده آفت کش ها و داروهای دامپزشکی، آلاینده ها، برچسب زدن و ارائه، روش های تجزیه و تحلیل و نمونه برداری، و بازرسی و گواهی واردات و صادرات است.

کمیسیون کدکس (CAC)  چیست؟

کمیسیون غذایی کدکس (CAC)  که در سال 1963 تأسیس شد، یک نهاد بین‌المللی است که توسط سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد  (FAO) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) تحت برنامه مشترک استانداردهای غذایی FAO/WHO به منظور توسعه استانداردهای غذایی برای حفاظت از مواد غذایی ایجاد شده است. سلامت مصرف کنندگان و اطمینان از اعمال منصفانه در تجارت مواد غذایی.
سازمان تجارت جهانی (WTO)  همچنین از Codex به عنوان سازمان تنظیم استاندارد مربوطه برای ایمنی مواد غذایی نام می برد.
کمیسیون کدکس در حال حاضر دارای 189 عضو، از جمله 188 کشور عضو و یک سازمان عضو، اتحادیه اروپا، برای شرکت در نشست سالانه کمیسیون و سایر جلسات کمیته های مختلف برای توسعه و تایید استانداردهای مواد غذایی است.
این کمیته ها عبارتند از: کمیته اجرایی که اهداف اجرایی کمیسیون را تامین می کند، کمیته های موضوعی عمومی که استانداردهایی را برای مواد غذایی به طور کلی تدوین می کنند مانند استانداردهای افزودنی های غذایی و بهداشت مواد غذایی، کمیته های کالایی که استانداردهایی را برای غذاهای مشخص مانند چربی ها و روغن ها تدوین می کنند. همچنین ماهی و فرآورده‌های ماهی، گروه‌های ویژه ویژه که برای مدت زمان معینی برای دستیابی به هدف مشخصی مانند مقاومت ضد میکروبی ایجاد می‌شوند، و کمیته‌های هماهنگ‌کننده منطقه‌ای که به چالش‌ها و نیازهای هر منطقه رسیدگی می‌کنند.

Codex Alimentarius یا کدکس چیست؟

Codex Alimentarius یا کدکس که توسط CAC ایجاد شده است، مجموعه‌ای از استانداردهای غذایی، دستورالعمل‌ها و کدهای عملی است که هدف آن حفاظت از سلامت مصرف‌کنندگان و اطمینان از اعمال منصفانه در تجارت مواد غذایی است. الزامات مواد غذایی ذکر شده در متون با هدف اطمینان از ایمن بودن، سالم بودن، عاری از تقلب، برچسب گذاری و ارائه درست محصولات غذایی برای مصرف کنندگان است.
برای اطمینان از ایمنی مواد غذایی، توصیه های علمی دریافت شده از نهادهای مستقل ارزیابی خطر بین المللی در طول ایجاد استانداردها مورد توجه قرار می گیرد.
جدا از ایمنی مواد غذایی، استانداردهای کدکس همچنین در خدمت رفع موانع تجارت هستند.
در حل و فصل اختلافات تجاری، Codex Texts مرجع WTO را تشکیل می دهد، زیرا اعضای WTO اقدامات ایمنی مواد غذایی را سخت گیرانه تر از موارد تعیین شده توسط کدکس اعمال می کنند، ممکن است برای اقدامات مربوطه نیاز به توجیه علمی داشته باشند.
متون ایجاد شده توسط کدکس شامل طیف گسترده ای از مقررات است و این مقررات مربوط به بهداشت مواد غذایی، افزودنی های غذایی، باقیمانده آفت کش ها و داروهای دامپزشکی، آلاینده ها، برچسب زدن و ارائه، روش های تجزیه و تحلیل و نمونه برداری، و همچنین بازرسی و گواهی واردات و صادرات است. 

رویه تنظیم استانداردهای کدکس

برای اطمینان از سازگاری استانداردهای کدکس با دانش علمی فعلی و نیازهای اعضا، استانداردهای موجود بررسی و در صورت لزوم اصلاح خواهند شد و استانداردهای جدیدی توسط کمیسیون پیشنهاد و تعیین خواهد شد.
بررسی استانداردهای موجود یا ایجاد استانداردهای جدید معمولاً از پیشنهادات ارائه شده توسط کمیته ها یا اعضای مختلف کدکس سرچشمه می گیرد.
فرآیند تنظیم استاندارد شامل یک روش معمولی هشت مرحله ای (شکل 1) یا یک روش پنج مرحله ای تسریع شده قبل از تصویب رسمی پیش نویس به عنوان استاندارد Codex است.
این دو فرآیند با حذف دور دوم نظرات و اصلاحات از سوی اعضا و ناظران تفاوت دارند (مرحله 6 و 7).

شکل 1: رویه های تنظیم استانداردهای کدکس
در طول فرآیند تنظیم استاندارد، توصیه های علمی از نهادهای متخصص مستقل برای افزایش اعتبار استانداردهای ایجاد شده دریافت می شود.
این نهادهای خبره، مانند جلسات مشترک FAO/WHO در مورد بقایای آفت کش ها  (JMPR) و کمیته مشترک FAO/WHO درباره افزودنی های غذایی (JECFA)، ارزیابی ها و ارزیابی های ایمنی را انجام می دهند که بر اساس اطلاعات علمی موجود است.

چگونه مدارک را برای کدکس یا Codex Alimentarius ارسال کنیم؟

هر استاندارد ایجاد شده در کدکس تحت یک سری بررسی ها و تاییدات کمیسیون قرار می گیرد.
پیشنهادها برای دستورالعمل‌های جدید یا تجدیدنظر در استانداردهای موجود توسط نمایندگان دولت از طریق یک مقاله بحث و گفتگو ارائه می‌شوند که اقدامات توصیه‌شده را تشریح می‌کند.
مراحل ارسال مدارک و تایید پروپوزال در سه مرحله شرح داده شده است.
شروع شدن.
بررسی کمیسیون پیشنهادات و گزارش های کمیته و انتخاب اسناد پروژه قابل قبول.
تدوین استاندارد.
پیش‌نویس‌های استاندارد انتخاب‌شده جمع‌آوری شده و در بین نمایندگان و اعضا برای دو جلسه عمومی توزیع می‌شود.
هدف از این مرحله جمع آوری نظرات و توصیه های کارشناسان است.

نتیجه:

پس از تایید کمیسیون، استاندارد در Codex Alimentarius منتشر و از طریق وب سایت رسمی اعلام می شود.
کل فرآیند ایجاد و ایجاد یک دستورالعمل یا استاندارد کدکس اغلب به سالها آماده سازی نیاز دارد.
مراحل اولیه ذکر شده قبلاً توسط سازمان خواربار و کشاورزی از طریق 8 فرآیند گام کلیدی تشریح شده است.

کمیسیون Codex Alimentarius در سال 1963 توسط سازمان بهداشت جهانی و سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد به منظور توسعه استانداردهای بین المللی مواد غذایی برای محافظت از سلامت مصرف کننده و تسهیل شیوه های تجارت منصفانه در مواد غذایی تأسیس شد. امروزه 185 دولت عضو از جمله ایران وجود دارد. مشارکت ایران در کدکس از طریق دفتر نقطه تماس کدکس برای ایران، واقع در اداره غذا، محصولات بهداشتی و شعبه غذایی بهداشت ایران، هماهنگ می شود.

فعالیت های کدکس ایران

• چارچوب استراتژیک ایران برای مشارکت در برنامه مشترک استانداردهای غذایی فائو و سازمان جهانی بهداشت
• گزارش جلسات جلسه کمیسیون Codex Alimentarius
• گزارش کمیته کدکس
• فهرست اسناد Codex در گردش برای اظهار نظر.
• جلسات آتی Codex
• مکمل های ویتامین و مواد معدنی
• هیئت های ایرانی
• رهنمودهایی برای مشارکت ناظران غیردولتی در هیئت های ایرانی در جلسات کمیسیون Codex Alimetarius و کمیته های آن
• روسای هیئت های ایرانی در کمیته های کدکس

شرایط مرجع برای کمیته بین بخشی در Codex

Codex Alimentarius به عنوان پاسخی به نیاز به داشتن زمینه مشترک برای استانداردهای تجارت بین المللی و رفع نگرانی های فزاینده ایمنی مواد غذایی ایجاد شد.
کمیسیون Codex Alimentarius از 188 کشور عضو از جمله اتحادیه اروپا و 240 سازمان بین دولتی و غیر دولتی تشکیل شده است.
با استفاده از سیستم دیجیتال مدیریت ایمنی غذا در FoodDocs، مطابقت مداوم با استانداردهای بین المللی و محلی ایمنی مواد غذایی را حفظ کنید.
با تنوع شدید صنایع غذایی از نظر عملیات، مواد خام، استانداردها و امنیت، دستیابی به یک زمینه مشترک ممکن است اغلب غیرممکن به نظر برسد.
تفسیر یک کشور از آنچه که برای تشکیل دهندگان آن امن است ممکن است در نظر کشور دیگر در صورتی که هدایت نادرست باشد، خلاف آن باشد. با وجود این وضعیت، ایمنی مواد غذایی یک جنبه غیرقابل مذاکره و سختگیرانه از تجارت مواد غذایی است که باید دنبال شود.
به این ترتیب، دستورالعمل ها و استانداردهای بین المللی، مانند Codex Alimentarius، ابداع شده اند تا زمینه مشترکی برای دنبال کردن مشاغل مواد غذایی ایجاد کنند.
با ظهور جهانی شدن مواد غذایی، استانداردهای تجارت بین المللی غذا هرگز به اندازه امروز مهم نبوده است.
باز کردن سیستم غذایی یک کشور به روی جهان به معنای افزایش خطرات و خطرات احتمالی برای آسیب رساندن به مردم است.
به این ترتیب، صنایع غذایی بین المللی در سرتاسر جهان باید از نظر استانداردهایی که برای رسیدگی دقیق به مواد غذایی رعایت شود، هماهنگ شوند.

دستورالعمل Codex Alimentarius

دستورالعمل ها، استانداردها و کدهای عملی Codex Alimentarius به عنوان متون Codex شناخته می شوند.
این متون با در نظر گرفتن همه محصولات و دسته بندی محصولات ایجاد می شوند.
تمام متون تثبیت شده Codex با حوزه های زیر تولید مواد غذایی سروکار دارند:

• اقدامات بهداشتی مواد غذایی
• استفاده از افزودنی های غذایی
• بقایای داروها و آفت کش های دامپزشکی و حداکثر سطوح
• آلاینده های مواد غذایی، دستورالعمل هایی برای کیفیت میکروبیولوژیکی
• الزامات برچسب گذاری مواد غذایی
• ارائه غذا
• نمونه برداری از غذاها
• روش های تجزیه و تحلیل
• شیوه های تولید مواد غذایی کشاورزی
• بازرسی و صدور گواهینامه صادرات و واردات

کسب و کارهای مواد غذایی استانداردهای کاملاً بازبینی شده را از طریق نسخه های تفسیر شده دولت خود دریافت می کنند.
بررسی دولت تضمین می‌کند که استانداردهای کدکس با هنجارها و رویه‌های یک کشور مطابقت دارند.

Codex Alimentarius چگونه در سیستم HACCP اعمال می شود؟

کمیسیون Codex Alimentarius دستورالعمل های HACCP را برای مشاغل کوچک و/یا کمتر توسعه یافته در سطح جهانی ارائه کرد.
کمیته در سی و پنجمین جلسه خود موافقت کرد که دستورالعمل ها توسط فائو و سازمان جهانی بهداشت ایجاد شود.
کدکس HACCP 7 اصل HACCP و 5 مرحله اولیه برای ایجاد یک طرح HACCP را مشخص می کند.
طبق دستورالعمل‌های تولید شده توسط CAC، همچنین یک درخت تصمیم کلی برای ایجاد نقاط کنترل بحرانی ارائه کرد که اخیراً در Codex Alimentarius HACCP 2020 به‌روزرسانی شده است.
 

شرکت های معتبر در زمینه ثبت و صدور گواهینامه محصول، بر اساس استاندارد ایزو 17065 قادر به ارزیابی سازمان ها بر اساس الزامات این استاندارد (ISO 17065) و صدور گواهینامه کدکس هستند.